Podstawa prawna

Egzamin w formule 2023 odnosi się do podstawy programowej, która została wdrożona do szkół ponadpodstawowych we wrześniu 2019, poczynając od klasy pierwszej. Szczegółowe wymagania egzaminacyjne, opublikowane na stronie MEiN w lutym 2022, zawężają zakres treści wskazanych w podstawie programowej i stanowią bazę do przeprowadzenia egzaminu w latach 2023-2024 dla absolwentów szkół ponadpodstawowych.

Poziom egzaminu a ESOKJ

Podstawa programowa nawiązuje do Europejskiej Skali Opisu Kształcenia Językowego, ale nie jest z nią powiązana formalnie. Jest to jednak istotna wskazówka co do poziomu trudności egzaminu. Zgodnie z nią, od ucznia oczekuje się znajomości języka na poziomie:

MATURA od 2023

III.1.P – B1+/B2
III.1.R – B2+/C1
III.1.DJ – C1+/C2

MATURA od 2015

IV.1.P – B1
IV.1.R – B2
IV.2 – C1

Egzamin ustny

Od 2023r. ustny egzamin maturalny będzie trwał około 15 minut i rozpocznie się rozmową wstępną, po której uczeń będzie miał do wykonania trzy zadania.

TEMATYKA: określona w podstawie programowej

ZESTAW EGZAMINACYJNY:

Rozmowa wstępna
Rozmowa z odgrywaniem ról
Opis ilustracji i odpowiedzi na 3 pytania
Wypowiedź na podstawie materiału stymulującego i odpowiedź na 2 pytania

CHARAKTER EGZAMINU: obowiązkowy lub dodatkowy, bez określania poziomu

Wypowiedź zdającego będzie oceniana w następujących aspektach:

sprawność komunikacyjna (0-6 punktów) – oceniana w każdym zadaniu osobno, maksymalnie 18 punktów,
zakres środków leksykalno-gramatycznych (0-4 punkty) – oceniany w całej wypowiedzi zdającego,
poprawność środków leksykalno-gramatycznych (0-4 punkty) – oceniana w całej wypowiedzi zdającego,
wymowa (0-2 punkty) – oceniana w całej wypowiedzi zdającego,
płynność wypowiedzi (0-2 punkty) – oceniana w całej wypowiedzi zdającego.

Szczegółowe kryteria oceniania wypowiedzi ustnych w każdym z powyższych aspektów, a także przykładowe zestawy zadań do egzaminu ustnego znajdują się w Informatorze o egzaminie maturalnym.

Egzamin pisemny

CZAS TRWANIA: 120 minut

CHARAKTER EGZAMINU: obowiązkowy

ARKUSZ OBEJMUJE:

Rozumienie ze słuchu
Rozumienie tekstów pisanych
Znajomość środków językowych
Wypowiedź pisemna

4 części egzaminu pisemnego

Rozumienie ze słuchu

ŹRÓDŁA TEKSTÓW: oryginalne lub adaptowane, czytane przez rodzimych użytkowników języka

CZAS TRWANIA NAGRANIA: około 25 minut

TYPY ZADAŃ:

zamknięte, np.: wielokrotny wybór, dobieranie
otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania

PUNKTACJA: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź

LICZBA ZADAŃ: 15 itemów w 3-4 wiązkach, w tym jedno zadanie otwarte

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 25%

Rozumienie tekstów pisanych

ŹRÓDŁA TEKSTÓW: oryginalne lub adaptowane

DŁUGOŚĆ TEKSTÓW: około 1200-1450 wyrazów

TYPY ZADAŃ:

zamknięte, np.: wielokrotny wybór, dobieranie
otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania

PUNKTACJA: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź

LICZBA ZADAŃ: 20 itemów w 4-5 wiązkach, w tym min. jedno zadanie otwarte

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 33%

Znajomość środków językowych

ŹRÓDŁA TEKSTÓW: teksty oryginalne lub adaptowane

CZAS TRWANIA NAGRANIA: około 25 minut

TYPY ZADAŃ:

zamknięte: wielokrotny wybór oparty na zdaniach,
otwarte: oparte na tekście lub na zdaniach, np. zadanie z lukami, transformacje, słowotwórstwo, tłumaczenia, gramatykalizacja, set leksykalny

PUNKTACJA: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź

LICZBA ZADAŃ: 13 itemów w 3-4 wiązkach, w tym minimum jedno zadanie otwarte

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 22%

Tworzenie wypowiedzi pisemnej

LICZBA WYPOWIEDZI: 1

FORMA WYPOWIEDZI: tekst użytkowy (np. list prywatny, e-mail, wpis na blogu lub forum internetowym) z elementami np. opisu, relacjonowania, uzasadniania opinii, w tym przedstawiania zalet i wad różnych rozwiązań

CHARAKTERYSTYKA ZADANIA: 1 zadanie (brak wyboru), polecenie w języku polskim, w treści 4 elementy, które zdający powinien rozwinąć

DŁUGOŚĆ WYPOWIEDZI: 100-150 wyrazów

KRYTERIA PUNKTACJI:

Treść: 0-5 pkt
Spójność i logika: 0-2 pkt
Zakres środków językowych: 0-3 pkt
Poprawność 0-2 pkt

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 20%

Egzamin ustny

Od 2023r. ustny egzamin maturalny będzie trwał około 15 minut i rozpocznie się rozmową wstępną, po której uczeń będzie miał do wykonania trzy zadania.

TEMATYKA: określona w podstawie programowej

ZESTAW EGZAMINACYJNY:

Rozmowa wstępna
Rozmowa z odgrywaniem ról
Opis ilustracji i odpowiedzi na 3 pytania
Wypowiedź na podstawie materiału stymulującego i odpowiedź na 2 pytania

CHARAKTER EGZAMINU: obowiązkowy lub dodatkowy, bez określania poziomu

Wypowiedź zdającego będzie oceniana w następujących aspektach:

sprawność komunikacyjna (0-6 punktów) – oceniana w każdym zadaniu osobno, maksymalnie 18 punktów,
zakres środków leksykalno-gramatycznych (0-4 punkty) – oceniany w całej wypowiedzi zdającego,
poprawność środków leksykalno-gramatycznych (0-4 punkty) – oceniana w całej wypowiedzi zdającego,
wymowa (0-2 punkty) – oceniana w całej wypowiedzi zdającego,
płynność wypowiedzi (0-2 punkty) – oceniana w całej wypowiedzi zdającego.

Egzamin pisemny

CZAS TRWANIA: 150 minut

CHARAKTER EGZAMINU: dodatkowy

ARKUSZ OBEJMUJE:

Rozumienie ze słuchu
Rozumienie tekstów pisanych
Znajomość środków językowych
Wypowiedź pisemna

4 części egzaminu pisemnego

Rozumienie ze słuchu

ŹRÓDŁA TEKSTÓW: oryginalne lub w minimalnym stopniu adaptowane, czytane przez rodzimych użytkowników języka

CZAS TRWANIA NAGRANIA: około 30 minut

TYPY ZADAŃ:

zamknięte, np.: wielokrotny wybór, dobieranie
otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania

PUNKTACJA: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź

LICZBA ZADAŃ: 15 itemów w 3-4 wiązkach, w tym jedno zadanie otwarte

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 25%

Rozumienie tekstów pisanych

ŹRÓDŁA TEKSTÓW: oryginalne lub w minimalnym stopniu adaptowane

DŁUGOŚĆ TEKSTÓW: około 1600-1800 wyrazów

TYPY ZADAŃ:

zamknięte, np.: wielokrotny wybór, dobieranie
otwarte, np.: zdania/tekst z lukami, odpowiedzi na pytania

PUNKTACJA: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź

LICZBA ZADAŃ: 18 itemów w 4-5 wiązkach, w tym min. jedno zadanie otwarte

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 30%

Znajomość środków językowych

ŹRÓDŁA TEKSTÓW: teksty oryginalne lub w minimalnym stopniu adaptowane

CZAS TRWANIA NAGRANIA: około 30 minut

TYPY ZADAŃ:

zamknięte: wielokrotny wybór oparty na zdaniach,
otwarte: oparte na tekście lub na zdaniach, np. zadanie z lukami, transformacje, słowotwórstwo, tłumaczenia, gramatykalizacja, set leksykalny

PUNKTACJA: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź

LICZBA ZADAŃ: 14 itemów w 3-4 wiązkach, w tym minimum jedno zadanie otwarte

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 23%

Tworzenie wypowiedzi pisemnej

LICZBA WYPOWIEDZI: 1

FORMA WYPOWIEDZI: tekst argumentacyjny (list, rozprawka, artykuł publicystyczny) z elementami np. opisu, relacjonowania, sprawozdania, recenzji, pogłębionej argumentacji

CHARAKTERYSTYKA ZADANIA: 1 zadanie, dwa tematy w języku polskim, zdający wybiera jeden z nich i tworzy tekst, każdy temat zawiera dwa elementy, które zdający powinien omówić w wypowiedzi

DŁUGOŚĆ WYPOWIEDZI: 200-250 wyrazów

KRYTERIA PUNKTACJI:

Zgodność z poleceniem: 0-5 pkt
Spójność i logika: 0-2 pkt
Zakres środków językowych: 0-3 pkt
Poprawność 0-2 pkt

UDZIAŁ W WYNIKU SUMARYCZNYM: 22%

Zagadnienia gramatyczne

Szczegółowy wykaz zagadnień gramatycznych, których znajomość jest wymagana na poziomie podstawowym i rozszerzonym, znajduje się na stronie 33 Informatora o egzaminie maturalnym od 2023 r.

Zobacz wykaz zagadnień gramatycznych w Informatorze

Matura 2015 a matura 2023

Zasadnicza różnica jest jakościowa i dotyczy poziomu znajomości języka względem skali ESOKJ. Ma to przełożenie np. na:

długość tekstów pisanych,
długość wypowiedzi pisemnej,

Zmiany na poziomie arkusza:

w każdej część arkusza znajdzie się zadanie otwarte,
przesunięcia procentowego udziału poszczególnych części w sumarycznym wyniku egzaminu ➔ udział każdej z części jest bardziej wyrównany,
lekko zmodyfikowana punktacja i ocenianie,
jeśli uczeń wybierze język obcy jako dodatkowy, to musi go zdać na poziomie co najmniej 30%,
absolwent oddziału dwujęzycznego zdaje obowiązkowo egzamin na poziomie dwujęzycznym.

Poziom egzaminu a ESOKJ

Podstawa programowa nawiązuje do Europejskiej Skali Opisu Kształcenia Językowego (ESOKJ), ale nie jest z nią powiązana formalnie. Jest to jednak istotna wskazówka co do poziomu trudności egzaminu. Zgodnie z nią, od ucznia oczekuje się znajomości języka na poziomie:

MATURA formuła 2023

III.1.P – B1+/B2
III.1.R – B2+/C1
III.1.DJ – C1+/C2

MATURA egz. uproszczony

III.1.P – B1/B1+
III.1.R – B2/B2+
III.2 – B2+/C1

Na czym polegają zmiany?

Na obniżeniu poziomu, na którym będzie przeprowadzony egzamin w porównaniu do pierwotnie planowanej formuły, co przekłada się na obniżenie wymagań związanych z bogactwem środków językowych.
Na wykreśleniu wybranych aspektów leksykalnych z poziomu podstawowego i/lub rozszerzonego.
Na wykreśleniu wybranych zagadnień gramatycznych z poziomu podstawowego i rozszerzonego.
Na zmianie limitu słów w wypowiedzi pisemnej na poziomie podstawowym. Nowy limit słów w wypowiedzi pisemnej na poziomie podstawowym to 80-130, czyli jest taki sam, jak był dotychczas.
Na wykreśleniu z wymagań dla poziomu podstawowego umiejętności rozróżniania i posługiwania się formalnym i nieformalnym stylem wypowiedzi.

Zobacz wymagania egzaminacyjne Zobacz aneks do informatora CKE

ZOBACZ PRZYKŁADOWY ARKUSZ MATURALNY

Wykaz zmian na liście zagadnień tematycznych

xxx – zagadnienie obowiązuje na poziomie podstawowym i rozszerzonym

yyy – zagadnienie obowiązuje tylko na poziomie rozszerzonym

~~zzz~~ – zagadnienie wykreślone z egzaminu

człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety, ~~poczucie tożsamości~~);
miejsce zamieszkania (np. dom i jego okolica, pomieszczenia i wyposażenie domu, prace domowe, wynajmowanie, kupno i sprzedaż mieszkania, przeprowadzka, architektura);
edukacja (np. szkoła i jej pomieszczenia, przedmioty nauczania, uczenie się – w tym uczenie się przez całe życie, przybory szkolne, oceny szkolne, życie szkoły, zajęcia pozalekcyjne, system oświaty);
praca (np. zawody i związane z nimi czynności i obowiązki, miejsce pracy, praca dorywcza, kariera zawodowa, rynek pracy, warunki pracy i zatrudnienia, ~~mobilność zawodowa~~);
życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
żywienie (np. artykuły spożywcze, posiłki i ich przygotowywanie, nawyki żywieniowe – w tym diety, ~~zaburzenia odżywiania~~, lokale gastronomiczne);
zakupy i usługi (np. rodzaje sklepów, towary i ich cechy, sprzedawanie i kupowanie, finanse, ~~środki płatnicze~~, promocja i reklama, korzystanie z usług – w tym usług bankowych i ubezpieczeniowych, reklamacja, ~~prawa konsumenta~~);
podróżowanie i turystyka (np. środki transportu i korzystanie z nich, orientacja w terenie, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie, awarie i wypadki w podróży, ruch uliczny, bezpieczeństwo w podróży);
kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, ~~ochrona praw autorskich~~, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);
sport (np. dyscypliny sportu, sprzęt sportowy, obiekty sportowe, imprezy sportowe, uprawianie sportu, pozytywne i negatywne skutki uprawiania sportu, problemy współczesnego sportu);
zdrowie (np. tryb życia, samopoczucie, choroby – w tym choroby cywilizacyjne, ich objawy i leczenie, niepełnosprawność, uzależnienia, ~~pierwsza pomoc w nagłych wypadkach~~);
nauka i technika (np. ludzie nauki, odkrycia naukowe, wynalazki, korzystanie z urządzeń technicznych i technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz szanse i zagrożenia z tym związane, korzyści i zagrożenia wynikające z postępu naukowo-technicznego);
świat przyrody (np. pogoda, pory roku, klimat, rośliny i zwierzęta, krajobraz, zagrożenia i ochrona środowiska naturalnego, katastrofy ekologiczne, klęski żywiołowe, przestrzeń kosmiczna);
państwo i społeczeństwo (np. wydarzenia i zjawiska społeczne, ~~struktura państwa, urzędy~~, organizacje społeczne i międzynarodowe, ~~polityka, gospodarka~~, podstawowe zagadnienia związane z polityką i gospodarką, problemy współczesnego świata, prawa człowieka, ~~religie, ideologie~~).

POZIOM PODSTAWOWY

RODZAJNIK

• użycie rodzajnika nieokreślonego, np. Da steht eine Tasse.

• użycie rodzajnika określonego, np. Die Tasse ist sauber.

• użycie rzeczownika bez rodzajnika, np. Herr Meier ist Lehrer.

RZECZOWNIK

• odmiana rzeczownika (deklinacja mocna, słaba i mieszana) w liczbie pojedynczej i mnogiej, np. der Mensch – des Menschen – dem Menschen – den Menschen

• tworzenie liczby mnogiej, np. die Tage, die Jungen, die Koffer, die Kinder, die Parks, die Brüder

• rzeczowniki złożone, np. der Aufruf, das Klassenzimmer, das Schlafzimmer

• rzeczowniki określające zawód i wykonawcę czynności, np. der Lehrer, die Zuschauerin

• rzeczowniki z przyrostkami: -e, -ei, -heit, -keit, -ler, -schaft, -ion, -tät, -in, -um, -ung, -ium, -ment, -ling, np. die Wirklichkeit

• rzeczowniki z przedrostkami Miss-, Un-, Ge-, np. das Missverständnis, die Unzufriedenheit, das Gebäude

• rzeczowniki tworzone od nazw miast, krajów i części świata, np. die Berlinerin, der Franzose, die Polin, der Europäer

• rzeczowniki tworzone od czasowników, np. das Schreiben, das Aufräumen

• rzeczowniki tworzone od przymiotników, imiesłowów i liczebników, np. das Gute, der Reisende, der Erste

• odmiana imion własnych, np. Evas Familie, Müllers Haus, Friedrich Schillers Dramen

• rzeczownik po określeniu miary i wagi, np. ein Liter Milch, ein Kilo Äpfel

• rekcja rzeczownika, np. die Angst vor, das Interesse an/für

ZAIMEK

• zaimki osobowe, np. ich, mir, mich

• zaimek nieosobowy es, man

• zaimki nieokreślone, np. alle, alles, einer, einige, etwas, jeder, jemand, keiner, man, mehrere, niemand, nichts

• zaimek zwrotny sich

• zaimki dzierżawcze, np. mein, sein, unser

• zaimki wskazujące, np. dieser, jener, der, derselbe, der gleiche

• zaimki pytające, np. wer, was, wann, welcher, was für ein, warum

• zaimki względne, np. der,

• zaimek wzajemny einander

PRZYMIOTNIK

• przymiotnik jako orzecznik, np. Das Mädchen ist nett.

• przymiotnik jako przydawka:
– z rodzajnikiem określonym i zaimkiem wskazującym dieser, jener, derselbe, np. das neue Auto, diese schöne Blume
– z rodzajnikiem nieokreślonym, np. ein kleines Kind, kleine Kinder
– z zaimkiem dzierżawczym oraz z zaimkiem nieokreślonym kein, np. mein alter Freund, meine alten Freunde, kein guter Film, keine guten Filme
– bez rodzajnika, np. frische Butter
– po liczebnikach głównych, np. vier gute Schüler

• po imionach i nazwiskach, np. Martins neues Auto
– po zaimkach pytających, nieokreślonych, np. Was für eine unglaubliche Geschichte!
– po zaimkach liczebnych, np. alle, andere, beide, einige, folgende, manche, viele, wenige; alle guten Schüler, viele bekannte Schriftsteller

• regularne i nieregularne stopniowanie przymiotnika, np. klein – kleiner – der/die/das kleinste, am kleinsten, gut – besser – der/die/das beste, am besten; Was ist das höchste Gebäude in Europa?

• przymiotniki w porównaniach, np. Dieses Haus ist so hoch wie jenes. Eva ist fleißiger als ihre Schwester. Peter ist der schnellste von allen Schülern seiner Klasse.

• przymiotniki utworzone od nazw miast, krajów i części świata, np. Berliner Bahnhof, österreichisch, amerikanisch

• przymiotniki z przedrostkiem un-, np. unzufrieden, unpraktisch

• przymiotniki z przyrostkami: -arm, -bar, - isch, -los, -reich, -sam, -wert, -voll, np. dankbar, abwechslungsreich, sehenswert

• rekcja przymiotnika, np. reich an, zufrieden mit

LICZEBNIK

• liczebniki główne, np. sieben, einhundertzwanzig

• liczebniki porządkowe, np. der siebte

• liczebniki mnożne i nieokreślone, np. zweimal, viel

• liczebniki ułamkowe i dziesiętne, np. anderthalb, ein Drittel, 0,8 – null Komma acht

• użycie liczebników w oznaczeniu miary i wagi, powierzchni i objętości, np. zwei Quadratmeter, drei Liter

PRZYSŁÓWEK

• regularne i nieregularne stopniowanie przysłówków, np. wohl – wohler – am wohlsten, gern – lieber – am liebsten

• przysłówki czasu i miejsca, np. bald, dann, damals, endlich, gestern, heute, morgen, hier, dort, draußen, drüben, oben, unten, links, rechts

• przysłówki zaimkowe w pytaniu i odpowiedzi, np. Worauf wartest du? - Ich warte darauf.

PARTYKUŁA

• użycie partykuł, np. aber, besonders, denn, doch, eben, erst, ja, mal, sogar, wohl, ziemlich

PRZYIMEK

• przyimki z celownikiem: ab, aus, außer, bei, gegenüber, mit, nach, seit, von, zu

• przyimki z biernikiem: bis, durch, entlang, für, gegen, ohne, um

• przyimki z celownikiem lub biernikiem: an, auf, in, hinter, neben, unter, über, vor, zwischen

• przyimki z dopełniaczem: außerhalb, infolge, innerhalb, statt, trotz, während, wegen

CZASOWNIK

• formy czasowe – strona czynna czasownika: Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I

• czasowniki posiłkowe sein, haben, werden

• czasowniki nieregularne ze zmianą samogłoski, np. helfen, lesen, schlafen

• czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone, np. aufmachen, bestehen

• czasowniki zwrotne, np. sich waschen

• czasowniki modalne w trybie oznajmującym Präsens, Präteritum

• czasowniki modalne w trybie przypuszczającym w czasie Präteritum Er könnte früher aufstehen.

• czasownik lassen, np. Ich lasse mein Auto reparieren. Ich lasse mir die Haare schneiden. Ich habe meinen Schirm in der Gaststätte gelassen.

• formy imiesłowowe czasownika: Partizip Präsens, Partizip Perfekt

• imiesłowy w funkcji przydawki, np. Das weinende Kind saß auf der Parkbank. Der gebrauchte BMW war mir zu teuer.

• tryb rozkazujący, np. Lies den Text vor! Wascht euch! Seien Sie pünktlich!

• bezokoliczniki z zu i bez zu w zdaniach w czasie Präsens i Präteritum, np. Er hat vor, die Ferien an der Ostsee zu verbringen. Sie hat die Absicht, ins Ausland zu fahren. Er hat heute keine Lust, mit seinen Freunden auszugehen. Wir sind fähig, diese Aufgabe zu lösen. Ich höre meine Freundin singen.

• strona bierna czasownika (Vorgangspassiv): Präsens, Präteritum, Perfekt, np. In Deutschland wird viel Bier getrunken. Das Auto wurde bereits verkauft. Die Aufgabe ist gelöst worden.

• formy konkurencyjne dla strony biernej: lassen + sich + Infinitiv, sein + Infinitiv, np. Diese Schuhe lassen sich leider nicht mehr reparieren. Der Aufsatz ist bis morgen zu schreiben.

• strona bierna określająca stan (Zustandspassiv), np. Alle Fenster sind geöffnet. Seine Tasche war schon gestern gepackt.

• tryb przypuszczający Konjunktiv II (Präteritum), np. Ich dachte, du wärest in der Schule.

• tryb warunkowy Konditional I (würde + Infinitiv I), np. Wenn ich mehr Geld hätte, würde ich mir ein neues Fahrrad kaufen.

• rekcja czasowników, np. denken an, fragen nach, warten auf, stören (Akk.), folgen (Dat.)

SKŁADNIA

• zdania pojedyncze: oznajmujące, pytające i rozkazujące

• szyk wyrazów: prosty, przestawny oraz szyk zdania podrzędnie złożonego, np. Wir haben täglich zwei Vorlesungen. Täglich haben wir zwei Vorlesungen. Ich weiß nicht, ob er schon angekommen ist.

• przeczenia nein, nicht, kein, nie, niemals, nirgends, keinesfalls i ich miejsce w zdaniu, np. Ich habe ihn noch nie gesehen. Ich schwimme nicht mehr.

• zdania złożone współrzędnie ze spójnikami, np. aber, außerdem, dann, denn, oder, sondern, und, deshalb, sonst, trotzdem oraz zdania bezspójnikowe; Ich war krank und musste zum Arzt gehen. Er verdient viel Geld, trotzdem ist er unzufrieden. Die Sonne scheint, es ist warm.

• zdania podrzędnie złożone:
− zdania podmiotowe, np. Es wundert mich, dass er nicht gekommen ist.
− zdania dopełnieniowe ze spójnikami, np. dass, ob, wer, was, wo, wie; Der Lehrer sagt, dass dieses Buch interessant ist. Er weiß nicht, wo der Parkplatz ist.
− zdania okolicznikowe przyczyny ze spójnikami: weil, da; Da sein Vater krank ist, bleibt er zu Hause.
− zdania okolicznikowe czasu ze spójnikami: wenn, als, bevor (ehe), bis, nachdem, seitdem, während; Bevor wir abreisten, besuchten wir noch unseren Professor. Nachdem wir den Artikel gelesen hatten, diskutierten wir über seinen Inhalt. Seitdem er in Berlin studiert, hat er viele Museen besichtigt.

• zdania warunkowe rzeczywiste: wenn + Präsens, np. Wenn es regnet, sehen wir fern.

• zdania warunkowe nierzeczywiste: Konjunktiv Präteritum czasowników: sein, haben oraz czasowników modalnych, Konditional I, np. Wenn wir Zeit hätten, würden wir eine Weltreise machen. Hätten wir Lust, gingen wir ins Kino. Wäre er gesund, könnte er mitfahren.

• zdanie przyzwalające: obwohl, np. Obwohl das Wetter schlecht war, machten wir uns auf den Weg.

• zdanie okolicznikowe celu: damit, konstrukcja bezokolicznikowa um ... zu, np. Wir nehmen ein Taxi, damit unser Sohn pünktlich am Bahnhof ist. Wir nehmen ein Taxi, um pünktlich am Bahnhof zu sein.

• zdanie przydawkowe z zaimkiem względnym der, die, das, np. Das ist der Mann, dem ich geholfen habe. Das Kind, das vor der Schule steht, ist 8 Jahre alt. Das ist das Haus, in dem ich wohne.

• zdania porównawcze: so wie, als, je ... desto, np. Der Film ist besser, als ich dachte. Er schreibt so schnell, wie er kann. Je mehr ich lese, desto reicher wird mein Wortschatz.

• zdania ze spójnikami wieloczłonowymi: entweder … oder, einerseits ... andererseits, nicht nur ... sondern auch, sowohl ... als auch, weder ... noch, zwar ... aber, np. Entweder gehen wir ins Kino oder wir besuchen unsere Freunde. Er hatte weder Zeit noch Geld.

POZIOM ROZSZERZONY

RODZAJNIK

• użycie rodzajnika nieokreślonego, np. Da steht eine Tasse.

• użycie rodzajnika określonego, np. Die Tasse ist sauber.

• użycie rzeczownika bez rodzajnika, np. Herr Meier ist Lehrer.

RZECZOWNIK

• odmiana rzeczownika (deklinacja mocna, słaba i mieszana) w liczbie pojedynczej i mnogiej, np. der Mensch – des Menschen – dem Menschen – den Menschen

• tworzenie liczby mnogiej, np. die Tage, die Jungen, die Koffer, die Kinder, die Parks, die Brüder

• rzeczowniki złożone, np. der Aufruf, das Klassenzimmer, das Schlafzimmer

• rzeczowniki zdrobniałe: -chen, -lein, np. das Lämpchen, das Büchlein

• rzeczowniki określające zawód i wykonawcę czynności, np. der Lehrer, die Zuschauerin

• rzeczowniki z przyrostkami: -e, -ei, -heit, -keit, -ler, -schaft, -ion, -tät, -in, -um, -ung, -ium, -ment, -ling, np. die Wirklichkeit

• rzeczowniki z przedrostkami Miss-, Un-, Ge-, np. das Missverständnis, die Unzufriedenheit, das Gebäude

• rzeczowniki tworzone od nazw miast, krajów i części świata, np. die Berlinerin, der Franzose, die Polin, der Europäer

• rzeczowniki tworzone od czasowników, np. das Schreiben, das Aufräumen

• rzeczowniki tworzone od przymiotników, imiesłowów i liczebników, np. das Gute, der Reisende, der Erste

• odmiana imion własnych, np. Evas Familie, Müllers Haus, Hansens Tochter, Friedrich Schillers Dramen, die Taten des jungen Paul, das Referat Direktor Meiers, die Studenten des Herrn Professor Braun, Herrn Müllers Wohnung

• rzeczownik po określeniu miary i wagi, np. ein Liter Milch, ein Kilo Äpfel

• rekcja rzeczownika, np. die Angst vor, das Interesse an/für, der Bedarf an, die Versicherung gegen

ZAIMEK

• zaimki osobowe, np. ich, mir, mich

• zaimek nieosobowy es, man

• zaimki nieokreślone, np. alle, alles, einer, einige, etwas, irgendetwas, irgendwann, irgendwer, jeder, jemand, keiner, man, mancher, mehrere, niemand, nichts

• zaimek zwrotny sich

• zaimek dzierżawcze, np. mein, sein, unser

• zaimki wskazujące, np. dieser, jener, der, derselbe, der gleiche

• zaimki pytające, np. wer, was, wann, welcher, was für ein, warum

• zaimki względne, np. der, welcher

• zaimek wzajemny einander

• zaimki einer, eine, eines (eins) z dopełniaczem, np. Andreas ist einer der besten Freunde. Was wissen Sie von Rilke, einem der besten Dichter?

PRZYMIOTNIK

• przymiotnik jako orzecznik, np. Das Mädchen ist nett.

• po liczebnikach głównych, np. vier gute Schüler

• po zaimkach wessen, dessen, deren, np. Wessen braune Schuhe sind das?

• przymiotniki w porównaniach,

np. Dieses Haus ist so hoch wie jenes. Eva ist fleißiger als ihre Schwester. Peter ist der schnellste von allen Schülern seiner Klasse.

• przymiotniki utworzone od nazw miast, krajów i części świata, np. Berliner Bahnhof, österreichisch, amerikanisch

• przymiotniki z przedrostkami un-, ur-, np. unzufrieden, unpraktisch, uralt

• przymiotniki z przyrostkami: -arm, -bar, - isch, -los, -reich, -sam, -wert, -voll, np. dankbar, misstrauisch, abwechslungsreich, sehenswert

• rekcja przymiotnika, np. reich an, zufrieden mit, angewiesen auf, zuständig für

LICZEBNIK

• liczebniki główne, np. sieben, einhundertzwanzig

• liczebniki porządkowe, np. der siebte

• liczebniki mnożne i nieokreślone, np. zweimal, viel

• liczebniki ułamkowe i dziesiętne, np. anderthalb, ein Drittel, sechs Hundertstel, 0,8 – null Komma acht

• użycie liczebników w oznaczeniu miary i wagi, powierzchni i objętości, np. zwei Quadratmeter, drei Liter

PRZYSŁÓWEK

• regularne i nieregularne stopniowanie przysłówków, np. wohl – wohler – am wohlsten, gern – lieber – am liebsten

• przysłówki czasu i miejsca, np. bald, dann, damals, endlich, gestern, heute, morgen, hier, dort, draußen, drüben, oben, unten, links, rechts

• przysłówki zaimkowe w pytaniu i odpowiedzi, np. Worauf wartest du? - Ich warte darauf.

PARTYKUŁA

• użycie partykuł, np. aber, besonders, denn, doch, eben, erst, ja, halt, mal, recht, sogar, wohl, ziemlich

PRZYIMEK

• przyimki z celownikiem: ab, aus, außer, bei, entgegen, gegenüber, mit, nach, seit, von, zu

• przyimki z biernikiem: bis, durch, entlang, für, gegen, ohne, um

• przyimki z celownikiem lub biernikiem: an, auf, in, hinter, neben, unter, über, vor, zwischen

• przyimki z dopełniaczem: anlässlich, aufgrund, außerhalb, diesseits, hinsichtlich, infolge, innerhalb, jenseits, seitens, statt, trotz, während, wegen

CZASOWNIK

• formy czasowe – strona czynna czasownika: Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I, Futur II

• czasowniki posiłkowe sein, haben, werden

• czasowniki nieregularne ze zmianą samogłoski, np. helfen, lesen, schlafen

• czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone, np. aufmachen, bestehen

• czasowniki zwrotne, np. sich waschen

• czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone

• z przedrostkami: durch-, über-, um-, unter-, wieder-, wider-, voll-, np. übersehen, übersetzen, unternehmen, durchschauen, umstellen, wiederbringen, wiederholen (Die Polizei hat das Gebäude umstellt. Er hat die Möbel umgestellt.)

• czasowniki modalne w trybie oznajmującym Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I

• czasowniki modalne w trybie przypuszczającym (różne czasy) Er hätte früher aufstehen können.

• czasownik lassen, np. Ich lasse mein Auto reparieren. Ich lasse mir die Haare schneiden. Ich habe meinen Schirm in der Gaststätte gelassen.

• formy imiesłowowe czasownika: Partizip Präsens, Partizip Perfekt

• imiesłowy w funkcji przydawki, np. Das weinende Kind saß auf der Parkbank. Der gebrauchte BMW war mir zu teuer.

• tryb rozkazujący, np. Lies den Text vor! Wascht euch! Seien Sie pünktlich!

• bezokoliczniki z zu i bez zu w zdaniach w czasie Präsens, Präteritum, Perfekt, np. Er hat vor, die Ferien an der Ostsee zu verbringen. Sie hat die Absicht, ins Ausland zu fahren. Er hat heute keine Lust, mit seinen Freunden auszugehen.

• Wir sind fähig, diese Aufgabe zu lösen. Ich erinnere mich nicht, ihn schon einmal gesehen zu haben. Ich höre meine Freundin singen.

• strona bierna czasownika (Vorgangspassiv): Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I, np.

• In Deutschland wird viel Bier getrunken. Das Auto wurde bereits verkauft.

• Die Aufgabe ist gelöst worden. Nachdem das Museum eröffnet worden war, gab es viele Artikel in der Presse.

• strona bierna Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I z czasownikiem modalnym, np. Der Text soll bis morgen geschrieben werden. Der Aufsatz musste schnell korrigiert werden. Der Artikel hat von dem Journalisten korrigiert werden müssen.

• formy konkurencyjne dla strony biernej: lassen + sich + Infinitiv, sein + Infinitiv, sein + Adjektiv (z przyrostkami -bar, -lich, - wert), np. Diese Schuhe lassen sich leider nicht mehr reparieren. Der Aufsatz ist bis morgen zu schreiben. Das Wasser ist trinkbar.

• strona bierna określająca stan (Zustandspassiv), np. Alle Fenster sind geöffnet. Seine Tasche war schon gestern gepackt.

• tryb przypuszczający Konjunktiv I (Präsens, Perfekt, Futur I), np. Die Kanzlerin werde sich in Kürze zu den Vorwürfen äußern, teilte der Regierungssprecher mit. Es lebe der Frieden! Konjunktiv II (Präteritum, Plusquamperfekt), np. Ich dachte, du wärest in der Schule. Wenn ich das doch gestern gewusst hätte.

• tryb warunkowy Konditional I (würde + Infinitiv I), np. Wenn ich mehr Geld hätte, würde ich mir ein neues Fahrrad kaufen.

• rekcja czasowników, np. denken an, fragen nach, warten auf, sich einsetzen für, sich beteiligen an, beruhen auf, verfügen über, stören (Akk.), folgen (Dat.), gedenken (Gen.)

SKŁADNIA

• zdania pojedyncze: oznajmujące, pytające i rozkazujące

• przeczenia nein, nicht, kein, nie, niemals, nirgends, keinesfalls i ich miejsce w zdaniu, np. Ich habe ihn noch nie gesehen. Ich schwimme nicht mehr.

• zdania podrzędnie złożone:
− zdania podmiotowe, np. Es wundert mich, dass er nicht gekommen ist.
− zdania dopełnieniowe ze spójnikami, np. dass, ob, wer, was, wo, wie; Der Lehrer sagt, dass dieses Buch interessant ist. Er weiß nicht, wo der Parkplatz ist.
− zdania okolicznikowe przyczyny ze spójnikami: weil, da; Da sein Vater krank ist, bleibt er zu Hause.
− zdania okolicznikowe czasu ze spójnikami, np. wenn, als, bevor (ehe), bis, nachdem, seitdem, sobald, solange, sooft, während; Bevor wir abreisten, besuchten wir noch unseren Professor. Nachdem wir den Artikel gelesen hatten, diskutierten wir über seinen Inhalt. Seitdem er in Berlin studiert, hat er viele Museen besichtigt. Ich rufe dich sofort an, sobald der genaue Termin feststeht. Solange wir hier sind, hat es kein einziges Mal geregnet. Sooft er in Polen ist, besucht er mich.

• zdania warunkowe rzeczywiste: wenn + Präsens, np. Wenn es regnet, sehen wir fern.

• zdania warunkowe nierzeczywiste: Konjunktiv Präteritum czasowników: sein, haben oraz czasowników modalnych, Konditional I, Konjunktiv Präteritum, Konjunktiv Plusquamperfekt, np. Wenn wir Zeit hätten, würden wir eine Weltreise machen. Hätten wir Lust, gingen wir ins Kino. Wäre er gesund, könnte er mitfahren. Hätte ich das gewusst, wäre ich nicht gekommen.

• zdanie przyzwalające: obwohl, obgleich, obschon, wenn … auch (noch so), np. Obwohl das Wetter schlecht war, machten wir uns auf den Weg. Obgleich er vorbereitet war, hat er die Prüfung nicht bestanden. Wenn das iPhone auch teuer war, so bereue ich es doch nicht, dass ich es gekauft habe.

• zdanie przydawkowe z zaimkiem względnym der, die, das, welcher, welche, welches, np. Das ist der Mann, dem ich geholfen habe. Herr Weber, dessen Frau bei uns arbeitet, ist gestern nach Bonn gefahren. Wie heißt die Dame, welche du gestern kennengelernt hast? Den Hauptpreis bekam ein bekannter Regisseur, an dessen Namen ich mich nicht mehr erinnern kann.

• zdania okolicznikowe sposobu: indem, dadurch dass, ohne dass (ohne ... zu), anstatt dass (anstatt ... zu), np. Mein Bruder hört Musik, anstatt Mathematik zu lernen. Anstatt dass alle zusammenarbeiten, lernt jeder für sich allein. Marie lernte Deutsch, indem sie viele deutsche Zeitschriften las. Er fuhr nach Hause, ohne sich verabschiedet zu haben.

• zdania skutkowe: so dass, np. Er war krank, so dass er nicht kommen konnte.

• zdania porównawcze: so … wie, als, je ... desto/umso, np. Der Film ist besser, als ich dachte. Er schreibt so schnell, wie er kann. Je mehr ich lese, desto reicher wird mein Wortschatz.

• zdania nierzeczywiste wyrażające życzenie, np. Wenn er nur käme! Hätte ich doch mehr gelernt!

• konstrukcje imiesłowowe, np. In Berlin angekommen, gingen wir sofort ins Hotel.

• mowa zależna, np. Der Student sagte, er habe keine Lust zum Studieren. Er hat erzählt, dass seine Eltern ihre Wohnungsschlüssel bei den Nachbarn gelassen hätten. Er fragte mich, ob der Film interessant sei.

Pobierz Wykaz wymaganych Zagadnień gramatycznych 2023-2024

Wykaz form pisemnych obowiązujących w ostatniej części egzaminu pisemnego

Poziom podstawowy

wiadomość
e-mail
wpis na blogu

Poziom rozszerzony i dwujęzyczny

list formalny
artykuł
rozprawka

FAQ

Czy w latach 2023-2024 odbędzie się egzamin ustny?

Tak, opublikowane wymagania egzaminacyjne oraz opis zmian wskazany przez MEiN nie zawierają informacji o tym, jakoby egzamin ustny miał się nie odbyć.

Jakie typy zadań maturalnych określonych w informatorze na stronie CKE nie pojawią się na egzaminie w latach 2023-2024?

Nie ma informacji o odejściu od jakichkolwiek typów zadań egzaminacyjnych wskazanych w informatorze. Aneks dopuszcza zastosowanie zadania Prawda/Fałsz w części"Rozumienie ze słuchu". Wykorzystanie lub nie określonych typów zadań w finalnych arkuszach zależy wyłącznie od decyzji autorów arkuszy egzaminacyjnych.

Czy nadal uczniowie muszą zdać egzamin z przynajmniej jednego przedmiotu na poziomie rozszerzonym z wynikiem min. 30%?

Nie, informacja o odejściu od tego wymogu została podana na stronie MEN w kwietniu 2021 r.